Starogard Distillery – Dawna Fabryka Wódek Winkelhausena

Historia Starogardu Gdańskiego kryje w sobie wyjątkowe miejsca, które niosą ze sobą opowieść o tradycjach, przemysłowych osiągnięciach i kulturowym dziedzictwie regionu. Jednym z nich jest bez wątpienia Dawna Fabryka Wódek Winkelhausena, dziś znana jako Starogard Distillery. Ten enigmatyczny kompleks przemysłowy to nie tylko imponujący zabytek architektury, ale także żywy świadek burzliwych dziejów produkcji alkoholi na Pomorzu. Wizyta w tym miejscu staje się podróżą do czasów, gdy dźwięk maszyn gorzelniczych splatał się z zapachem dębiny, a receptury produkcyjne przekazywano z pokolenia na pokolenie.

Korzenie i rozwój – początki zakładu

Starogardzka destylarnia swój początek zawdzięcza osobie Hermana Aleksandra Winkelhausena, przedsiębiorcy, który w połowie XIX wieku wniósł do miasta przedsiębiorczość i innowacyjność. Od 1846 roku, zakład stopniowo rozrastał się na mapie przemysłowej Pomorza, początkowo jako Wytwórnia Wódek, Likierów i Koniaków. Ważnym etapem w rozwoju destylarni było powstanie pierwszej na tym terenie rektyfikacji spirytusu w 1871 roku. Przez kolejne dekady fabryka stała się osią napędową lokalnej gospodarki, zatrudniając setki pracowników i wprowadzając na rynek dziesiątki gatunków trunków.

Winkelhausenowie – rodzinna dynastia przemysłowa

Założenie i rozbudowa zakładu to nie tylko dzieło samego Hermana Aleksandra. Jego synowie Maks i Otto, przejmując zarządzanie pod koniec XIX wieku, nadali przedsiębiorstwu nowy impet. Nowoczesne hale, własne zakłady beczkarskie oraz regularne inwestycje uczyniły z destylarni jeden z najnowocześniejszych i najbardziej znanych zakładów na ziemiach polskich. Fabryka nie ograniczała się wyłącznie do alkoholi; posiadano tartaki, plantacje ziół oraz własny transport kolejowy. Dzięki działalności Winkelhausenów Starogard Gdański wyrósł na mocny ośrodek produkcji wyrobów alkoholowych w regionie.

Złote lata i przemiany

Początek XX wieku oraz okres międzywojenny przyniósł renesans fabryce. Produkowano tu ponad 60 rodzajów alkoholi, a wyroby eksportowano do wielu krajów. Oprócz znanych wódek wytwarzano tu także wyśmienite koniaki, likiery i rumy, często wyróżniane na międzynarodowych targach i degustacjach. Modernizacja zakładów była nieustanna, a ich skala imponująca – roczna produkcja koniaków osiągała nawet 6-8 milionów litrów.

Po odzyskaniu przez Polskę niepodległości, część zakładów przejął Państwowy Monopol Spirytusowy, jednak reszta przedsiębiorstwa nadal z powodzeniem funkcjonowała w rękach rodziny Winkelhausen, a ich wyroby wciąż budziły uznanie na rynku. Druga wojna światowa oraz czasy PRL-u przyniosły kolejne przeobrażenia – destylarnia została upaństwowiona i działała w ramach dużych państwowych struktur pod szyldem Polmosu.

Architektura i klimat miejsca

Przyjeżdżając na ulicę Skarszewską 1 w Starogardzie Gdańskim, pierwsze wrażenie robi monumentalny kompleks z czerwonej cegły, otoczony historycznym ogrodzeniem. Zespół fabrycznych budynków zachował wiele autentycznych detali: charakterystyczne łuki okienne, masywne kominy i dekoracyjne elewacje kontrastujące z nowoczesnymi elementami instalacji przemysłowej. We wnętrzach panuje niepowtarzalna atmosfera – surowe hale, wysokie sufity i dawne maszyny, które mimo upływu lat wciąż przypominają o pierwotnym przeznaczeniu tego miejsca.

Wyjątkowe detale i przestrzenie

Ogromną wartość przedstawiają pamiątkowe szyldy, stare etykiety, zabytkowe beczki i instrumenty wykorzystywane niegdyś w procesie destylacji. W niektórych salach zachowały się mozaikowe posadzki oraz klasyczne dębowe balustrady prowadzące na piętra dawnych biur fabrycznych. Główny magazyn, niegdyś skarbiec tysięcy litrów trunku, do dziś wywiera wrażenie swoją kubaturą i doskonale doświetlonym wnętrzem.

Destylarnia dziś – od tradycji do nowoczesności

Obecnie Starogard Distillery znów znajduje się na progu dynamicznego rozwoju. Od 2020 roku zakład należy do spółki Premium Distillers, która podkreśla nie tylko historyczną rolę fabryki, ale także stawia na jej dalszą modernizację i unowocześnianie. Wśród produkowanych tu alkoholi pozostają takie klasyki jak Krupnik, Sobieski czy Biała Dama, a także nowe marki wpisujące się w współczesne trendy smaku. Zakład jest jednym z filarów grupy United Beverages, co zapewnia mu pozycję jednego z największych i najważniejszych producentów alkoholi w Polsce.

Warto wspomnieć, że dzięki nowym inwestycjom, destylarnia stopniowo otwiera się na popularyzację dziedzictwa przemysłowego, dążąc do udostępniania zwiedzającym wybranych fragmentów zabytkowego kompleksu oraz tematycznych ekspozycji historycznych.

Współczesne technologie i bezpieczeństwo

Fabryka spełnia dziś najwyższe standardy jakości oraz bezpieczeństwa. Nowoczesne procedury, systemy monitoringu i zaawansowana infrastruktura służą zarówno produkcji, jak i ochronie środowiska oraz mieszkańców miasta. Zakład wdrożył szereg rozwiązań minimalizujących ryzyko wypadków, stale współpracując ze służbami ratunkowymi oraz władzami lokalnymi.

• Adres: ul. Skarszewska 1, 83-200 Starogard Gdański
• Dojazd: Zakład położony jest w północnej części miasta, łatwo dostępny zarówno samochodem, jak i komunikacją miejską. W pobliżu znajduje się dworzec kolejowy.
• Godziny zwiedzania: Dni i godziny otwarcia oraz szczegóły dotyczące zwiedzania można uzyskać bezpośrednio w dziale obsługi klienta Premium Distillers – zalecana jest wcześniejsza rezerwacja.
• Bilety: Informacje o dostępnych biletach oraz specjalnych wycieczkach tematycznych podawane są na stronie internetowej i telefonicznie.
• Kontakt: Tel. +48 58 533 94 00, e-mail: [email protected]

Ciekawostki i elementy unikalne

Zwiedzając kompleks, można natknąć się na liczne ślady dawnych czasów. Wśród eksponatów wyjątkowe miejsce zajmują stare etykiety i broszury reklamowe z początku XX wieku, które opowiadają historię zmieniających się gustów, technologii i estetyki w branży alkoholowej. W pamięci zostają również opowieści o tradycyjnych recepturach oraz degustacje współczesnych wersji legendarnych trunków. Fascynujące są także rozwiązania inżynieryjne, takie jak historyczna rampa kolejowa, przez którą przez dziesięciolecia transportowano surowce i gotowe wyroby niemal na całą Europę.

Znaczenie dla miasta i regionu

Dawna Fabryka Wódek Winkelhausena to nie tylko produkcja, ale przede wszystkim dziedzictwo, które wpisało się nieodwracalnie w krajobraz i tożsamość Starogardu Gdańskiego. Zakład był od lat sercem lokalnej przedsiębiorczości, zapewniał stabilne miejsca pracy i napędzał rozwój wielu branż pobocznych. Przez lata fabryka wypracowała własny, rozpoznawalny styl i dziś stanowi ważny punkt na szlaku industrialnym Pomorza, przyciągając zarówno miłośników historii, jak i koneserów regionalnych smaków.

Podsumowanie

Starogard Distillery – Dawna Fabryka Wódek Winkelhausena urzeka kompleksowością swej historii i niezwykłym klimatem przestrzeni przemysłowej zachowanej w niemal oryginalnym kształcie. Przebywanie wśród murów pamiętających początki pomorskiego przemysłu spirytusowego pozwala lepiej zrozumieć wpływ tego miejsca na losy miasta i regionu. Bogactwo tradycji, harmonijne połączenie starego z nowym oraz współczesne inicjatywy zachowania dziedzictwa czynią z tego miejsca jedną z najciekawszych atrakcji turystycznych północnej Polski. Pozostaje mieć nadzieję, że kolejne pokolenia będą mogły poznawać i doceniać to wyjątkowe dziedzictwo, zarówno podczas okolicznościowych zwiedzań, jak i degustacji lokalnych specjałów.